Fluoride is een mineraal dat in de natuur voorkomt, bijvoorbeeld in zee, de grond, drinkwater en ook in bepaalde voedingsmiddelen zoals thee. Van fluoride in tandpasta wordt door sommigen beweerd dat het giftig zou zijn en zelfs kankerverwekkend. Bovendien zou het helemaal niet helpen tegen gaatjes in tanden en zou door de Wereldgezondheidsorganisatie worden gewaarschuwd tegen het gebruik van fluoride. Wat moeten we nu geloven?

Discussie
In de jaren zestig is in een wereldbekend onderzoek dat werd uitgevoerd in Nederland aangetoond dat drinkwaterfluoridering effectief is om de kans op gaatjes te verkleinen. Het lukte niet om drinkwaterfluoridering in heel Nederland in te voeren omdat het werd beschouwd als een inbreuk op de persoonlijke vrijheid. Later kwam, de eveneens bewezen effectieve, fluoridetandpasta op de markt. Dat bood de mogelijkheid om zelf te kiezen.

Fluor en fluoride is niet hetzelfde
Fluoride is één van de best onderzochte stoffen ter wereld. Fluor in pure vorm is inderdaad een giftig gas en dat kan schadelijk zijn voor je gezondheid. Maar in tandpasta is fluor gekoppeld aan een andere stof, zoals bijvoorbeeld natrium. In de juiste dosering toegepast zijn er geen bewezen gezondheidsrisico’s. Water is ook giftig als je er acht liter van drinkt. Dat is bij fluoride net zo. In een tandpasta bevat 1 tot 1,5 milligram fluoride per gram tandpasta. Het wordt schadelijk als je per kilo lichaamsgewicht drie tot vijf gram tandpasta zou inslikken.

Minder gaatjes door fluoride
Sinds fluoride aan tandpasta werd toegevoegd, hebben kinderen gemiddeld 30-70% minder gaatjes in hun gebit. De schade aan ons gebit ontstaat door ons voedingspatroon. Eten en drinken zonder schade gaat nu eenmaal niet. Fluoride in tandpasta beperkt de schade en draagt bij aan het herstel van de geleden schade.

Tandpasta’s zonder fluoride minder effectief
Geen enkele stof is zo effectief als fluoride in het bieden van bescherming tegen gaatjes.
Waarom wordt er dan zoveel gewaarschuwd tegen fluoride in tandpasta’s?
Voor het antwoord op deze vraag moeten we weten welke belangen hier spelen.

Minder gebruik van fluoride in tandpasta zal leiden tot meer werk voor tandartsen en mondhygiënisten. Die hebben er dus geen belang bij dat mensen fluoridetandpasta gebruiken. Waarom adviseren ze het dan toch? Zorgverleners hebben als belangrijkste taak om een bijdrage te leveren aan de gezondheid van zorgvragers. Daarbij past het advies om fluoridetandpasta te gebruiken. Waarom zouden anders tandartsen bij hun eigen kinderen poetsen met fluoridetandpasta? Zij willen toch als alle ouders schade voorkomen en uitsluitend het beste voor hun kind………

De tegenstanders doen zich voor als onafhankelijk, maar dat zijn ze vaak niet. Zij proberen belangstelling te wekken voor hun visie door alternatieve oplossingen aan te bieden die hen voordeel brengen, maar nadelig zijn voor de mondgezondheid van kinderen.

Ook zijn er ontspoorde wetenschappers die uit frustratie vanwege afwijzing voor publicatie van niet voldoende onderbouwde manuscripten misleidende informatie over fluoride verspreiden.

Opvallend is dat er vaak geen duidelijke lijn zit in de waarschuwingen tegen fluoride. En ook worden misleidende beweringen over de werkzaamheid verspreid. Daarnaast wordt van gezaghebbende instanties als de Wereldgezondheidsorganisatie onterecht beweerd dat zij tegen fluoride zijn.

In 2004 verklaarde de Wereldgezondheidsorganisatie: Most recently, efforts have been made to summarize the extensive database through systematic reviews. Such reviews concluded that water fluoridation and use of fluoride toothpastes and mouthrinses significantly reduce the prevalence of dental caries. WHO recommends for public health that every effort must be made to develop affordable fluoridated toothpastes for use in developing countries.

Bron: Community Dent Oral Epidemiol 2004; 32: 319–21

Wel of niet naspoelen?
Op de tube met fluoridetandpasta staat: gebruik voor kinderen van 6 jaar of jonger niet meer tandenpasta dan een erwt. Zorg dat ze zo weinig mogelijk tandpasta inslikken.

Uit het recente rapport ‘Kies voor tanden’ van het onafhankelijke TNO (https://www.tno.nl/nl/aandachtsgebieden/gezond-leven/roadmaps/youth/kies-voor-tanden/ ) blijkt:
Een derde tot een kwart van de ouders hield zich (nog) niet aan de adviezen met betrekking
tot de frequentie van tandenpoetsen met fluoridetandpasta (tweemaal daags) bij hun 5-jarige kind. Kinderen die na het tandenpoetsen met fluoridetandpasta met water spoelden, hadden meer cariëservaring dan kinderen die dat niet deden.

Het advies is daarom goed uitspuwen, maar niet naspoelen. Daardoor blijft een minimale hoeveelheid fluoridetandpasta in de mond aanwezig ter bescherming van de kiezen. Dan is er geen gevaar voor fluorose. Fluorose kan ontstaan door overmatige fluoride inname en is zichtbaar door bruine verkleuringen van een of meer tanden. Verder zijn er geen schadelijke gevolgen.

Dr. RJM Gruythuysen
Docent mondzorg voor kinderen